जन्मभूमी, शिवजयंती, रोटरी, सेवा आणि मावळे !

शीर्षक जरा गमतीशीर वाटेल पण आहे वास्तव ! अर्थात यात गटात न बसणारा शब्द कोणाही सामान्य माणसाला विचारला तर स्वाभाविक उत्तर असणार 'रोटरी' ! पण मित्रहो मला अभिमान वाटतो कि आज हा योग जुळून आलाय तो केवळ आणि केवळ 'रोटरी' मुळे... कसे ? या प्रश्नाचे उत्तर जाणून घेण्यासाठी पूर्ण वाचा...

लहानपणापासून वारंवार ऐकलेले, म्हटलेले वा त्यानेच वाढलेली काही गीते... जननी-जन्मभूमि स्वर्ग से महान है । इसके वास्ते ये तन है मन है और प्राण है ॥, देश हमें देता है सब कुछ हम भी तो कुछ देना सीखे।, उठो जवान देश की वसुंधरा पुकारती, ये देश है पुकारता, पुकारती माँ भारती आणि अलीकडे ज्यामुळे प्रभावित झालो ते गीत म्हणजे हीच आमुची प्रार्थना अन हेच आमुचे मागणे माणसाने माणसाशी माणसासम वागणे... आयुष्यात अनेकदा ऐकलेला सुविचार अपि स्वर्णमयी लङ्का न मे लक्ष्मण रोचते । जननी जन्मभूमिश्च स्वर्गादपि गरीयसी... या सर्वांचा आयुष्यावर इतका प्रभाव आहे कि  माझे जन्मगाव अर्थात जळगाव जिल्ह्यातील चोपडा तालुक्यातील धानोरा याबद्दल मला विशेष अभिमान आहे. खेड्याकडून गावाकडे आणि गावाकडून शहराकडे वाटचाल करणारे हे गाव. या गावासाठी काही तरी करावं, माझ्या बांधवांसाठी काही करावं. लहान-सहान प्रमाणात ते करतही असतो. आपल्या जन्मभूमीसाठी काहीतरी मोठं काम करावं असे नेहमीच वाटत असते आणि ते आज करु शकलो याचा आनंद आणि समाधानही आहे. त्यासाठी कारणीभूत ठरली ती 'रोटरी' !  

शिवजयंती - हृदयस्थ असलेल्या आमच्या राजांचा जन्मोत्सव ! आजच्या परिस्थितीत जात-पात, धर्म पंथाच्या पलीकडे जाऊन देशातील प्रत्येक राष्ट्रीय नेत्याचा अभिमान बाळगून त्यांनी आपल्या आचरणातून दिलेली शिकवण अंगिकारणे म्हणजे खऱ्या अर्थाने त्यांची जयंती व पुण्यतिथी साजरी करणे असे मी मानतो. समाजात काम करीत असतांना उपदेश  करणारे, सल्ले देणारे, काय झालं पाहिजे आणि काय नाही झाले पाहिजे, हि संस्था अशी आणि ती संस्था तशी याबाबत बोलणारे अनेक भेटतात मात्र त्यासाठी प्रत्यक्ष कार्य करणाऱ्या कार्यकर्त्यांची (महाराजांच्या मावळ्यांची) सर्वत्र चणचण दिसते. आपल्या हातून नेहमीच असे काम व्हावे ज्यातून कोणालातरी हात दिल्याचे, आनंद मिळाल्याचे समाधान आपल्याला मिळत राहो. कुठेही, कधीही अहंकाराचा / "मी"पणाचा लवलेश लागणार नाही यासाठी सद्बुद्धी महाराजांकडे मागणारा, आज ते करु शकलो केवळ 'रोटरी'मुळेच ! 

रोटरी - संपूर्ण जगभरात पसरलेली. जगातून पोलिओ घालविण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका पार पाडणारी, सामाजिक कार्यात कायम अग्रेसर असलेली सदस्य संस्था (Membership Organisation), दरवर्षी पदरचे करोडो रुपये खर्च करुन समाज आणि सदस्यांचे हित जोपासणारी, मैत्री, साहचर्य व एकोप्याद्वारे समाजबंध घट्ट करणारी संस्था, आपल्या कार्यपद्धतीची वैशिष्ट्ये जोपासणारी संस्था म्हणजे रोटरी ! मागील १५ वर्षांपासून या संस्थेचा मी एक सक्रिय सदस्य आहे. ज्येष्ठ सदस्यांच्या प्रोत्साहनाने यावर्षी रोटरी क्लब जळगावच्या मानद सचिवाची जबाबदारी घेऊन तिला न्याय देण्याचा प्रयत्न करतोय. दरवर्षी क्लबतर्फे समाजातील उपेक्षित, वंचित व आदिवासी घटकांसाठी विनामूल्य वैद्यकीय तपासणी शिबीर त्यांच्या गावी आयोजित केले जाते. तसेच तेथील बांधवांना नवीन व जुने कपडे देत असते. यापूर्वी जामन्या-गाडऱ्या व पद्मालय येथे अशा शिबिराचे आयोजन होत असे. कोरोना पश्चात पुन्हा यावर्षी हा समाजोपयोगी उपक्रम घ्यावा असा विषय निघाला आणि आपल्या जन्मभूमीत तो व्हावा अशी इच्छा बोलून दाखविली आणि सर्वांनी एकमताने त्यास मान्यता दिली, आज ती प्रत्यक्षात साकारली, यशस्वी झाली याचा मनस्वी आनंद आहे. त्याच्या मुळाशी आहे 'रोटरी' ! 

सेवा - आयुष्यात रा. स्व. संघ, विद्यार्थी परिषद, जयहिंद परिवार, जनता बँक परिवार, आशा फाऊंडेशन, रोटरी परिवार, जैन उद्योग समूह परिवार, गांधी रिसर्च फाऊंडेशन यासह अनेकांनी सेवेचे संस्कार दिले व संधीही ! या सर्व संस्थांच्या मुळाशी आहे तो भारतीय संस्कृतीचा संस्कार 'सेवा परमो धर्म:'... अशी सेवा आपण कुठेही करु शकतो आणि त्याला आवश्यकता असते केवळ संवेदनशील मनाची... ते असेल तर अशा सेवेसाठी लागणाऱ्या सर्व गोष्टी आपोआप घडून येतात. रोटरीचे ध्येय वाक्य आहे Service  Above Self अर्थात सेवा सर्वोपरी !  वैद्यकीय तपासणी शिबिरात सर्वांसाठी जनरल, डोळे, दात, हाडे यांची तपासणी होती. महिला व बालकांच्या तपासणीसाठी विशेष व्यवस्था होती. ९०० पुरुष, महिला व बालकांची नोंदणी तर जवळपास १२०० रुग्णांची तपासणी या शिबिरात झाली. अनेक वयस्कर मंडळींनी सर्वच तपासणींचा लाभ घेतला. १४० व्यक्तींना विनामूल्य चष्मे देण्यात आले तर आगामी काळात ५३ नेत्ररुग्णांची शस्त्रक्रिया करण्यात येणार आहे. जवळपास ६५० रुग्णांना औषधींचे वाटप करण्यात आले. (तेव्हढेच रुग्ण येतील अशी अपेक्षा होती) शिबिराला प्रतिसाद इतका चांगला होता कि डॉक्टर शिबिरस्थळी आल्यापासून रुग्णच तपासत राहिले. ना त्यांचा , आयोजन करण्यात सहभाग देणाऱ्या झि. तो. महाजन माध्यमिक विद्यालय व ना. भा. पाटील ज्युनिअर कॉलेजच्या पदाधिकाऱ्यांचा , शिक्षकांचा वा रोटरी सदस्यांचा सन्मान झाला अर्थात उदघाटनाच्या वा कोणत्याही औपचारिक समारंभाशिवाय हे शिबीर झाले. असेही 'रोटरी'त घडू शकते याचेच हे उदाहरण !

मावळे - आजच्या शिवजयंती दिनी जन्मभूमी धानोरा व परिसरातील ग्रामस्थांसाठी रोटरीने आपल्या मावळ्यांद्वारे मोफत वैद्यकीय तपासणी शिबिराच्या सेवेचा कुंभ भरविला होता. त्याला जोड होती बडवानी या आदिवासी पाड्यावर बांधवांसाठी नवीन-चांगल्या जुन्या कपड्यांचे वाटपाची ! ज्याप्रमाणे "हिंदवी स्वराज्याची स्थापना" करण्यात महाराजांच्या सोबत मावळे होते त्याचप्रमाणे आजच्या या आरोग्य तपासणी शिबिराच्या यशस्वितेमागे अनेक मावळे होते. या मावळ्यांमध्ये स्थानिकांसह रोटरी सदस्यांचा मोठा सहभाग होता. काही दृश्य-अदृश्य हात होते तर काही ज्ञात-अज्ञात व्यक्ती व संस्थाही ! या सर्वांप्रती  रोटरी क्लब जळगाव तसेच जन्मभूमी धानोरा व परिसरातील ग्रामस्थ व रुग्णांच्यावतीने प्रथम कृतज्ञतापूर्वक धन्यवाद व्यक्त करतो. रोटरी क्लब जळगावचे अध्यक्ष राजेश वेद, सर्व संचालक मंडळ सदस्य, मेडिकल कमिटी चेअरमन डॉ. काजल फिरके, नॉन-मेडिकल कमिटी चेअरमन कॅप्टन मोहन कुलकर्णी, वैद्य जयंत जहागिरदार, योगेश गांधी, मनोज जोशी, डॉ. तुषार फिरके, संदीप शर्मा, सुबोध सराफ कार्यक्रम निश्चितीसाठी व पूर्व तयारीसाठी प्रत्यक्ष भेट दिली. ज्येष्ठ मार्गदर्शक छबिलकाका, सौ. पूनम मानुधने यांनी शर्ट व सोलापुरी चादरींचे प्रायोजकत्व स्वीकारले. शिबीर नक्की झाल्यानंतर झि. तो. महाजन माध्यमिक विद्यालय व ना. भा. पाटील ज्युनिअर कॉलेजचे पदाधिकारी प्रदीप महाजन, आदरणीय बी. एस. महाजन, वामन महाजन, योगेश पाटील,बाजीराव सर, जगदीश पाटील, सागर चौधरी, प्राचार्य जमादार, देविदास महाजन सर, वासुदेव महाजन सर सर्व शिक्षक वृंद, देवाभाऊ, नारायणभाऊ व सर्व शिक्षकेतर कर्मचारी बांधव कामाला लागले व ५०० च्यावर तपासणी होईल असा विश्वासही दिला. त्यांच्या प्रयत्नांनी व सहकार्यानेच धानोरा सह परिसरातील ग्रामस्थ आले व  शिबिराचा लाभ घेऊ शकले. अशोक महाजन, संदीप गुजर, नवल महाजन यासह अनेकांचे सहकार्य लाभले. 

शिबिरासाठी जळगावहून खास डॉक्टरांचे पथक तपासणीसाठी आले होते. यात रोटरीचे माजी प्रांतपाल बालरोगतज्ज्ञ डॉ. चंद्रशेखर सिकची, डॉ. सुनील सूर्यवंशी, डॉ. शशिकांत गाजरे, डॉ. दीपक पाटील, डॉ.तुषार फिरके, डॉ. हेमंत बाविस्कर, डॉ. पराग जहागिरदार, डॉ. पवन बजाज, डॉ. आदित्य जहागिरदार, डॉ. रोहन बोरोले, डॉ. सौ. माधुरी कासट, डॉ. सौ. साधना पाटील यांचेसह डॉ. सुमन लोढा, डॉ. तेजस पाटील, वैद्य जयंत जहागिरदार, डॉ. काजल फिरके, डॉ. महेश पाटील, चि. सूर्यवंशी यांचा समावेश होता. नोंदणी, नियोजन औषधी वाटप तसेच शिबिराच्या यशस्वीतेसाठीच्या सर्व व्यवस्था पाहण्यासाठी म्हणून अध्यक्ष राजेश वेद यांचेसह ज्येष्ठ रोटरी सदस्य जगदीशजी जाखेटे, प्रेम कोगटा, कॅप्टन मोहन कुलकर्णी, योगेश गांधी, मनोज जोशी, विजय जोशी, उदय पोतदार, मुकेश महाजन, सुबोध सराफ, सुभाष अमळनेरकर, किशोर तलरेजा, ऍड. हेमंत भंगाळे, पराग अग्रवाल, चंदन महाजन, रितेश जैन, पंकज व्यवहारे, योगेश चौधरी, मकरंद डबीर, हेमिन काळे, विश्वजित बऱ्हाटे तसेच सौ. माधुरी जहागिरदार, सौ. विनया जोशी, उल्हास सुतार, उमाकांत पाटील, विजय जोशी यांचे चिरंजीव व सहकारी यासह अनेकांचे सहकार्य लाभले. 

अशी शिवजयंती... अशी जन्मभूमी... अशी रोटरी... अशी सेवा आणि असे मावळे !  

गिरीश कुळकर्णी

मानद सचिव 

रोटरी क्लब जळगाव